De dilemma's van moeders

Ik let soms (vaak) niet op en sluimer in het weldadige besef dat vrouwen in goede handen zijn in deze mannenmaatschappij. Tot ik opeens knalwakker word. Onlangs gebeurde dit door de film Un Heureux Évènement.

Misschien komt het door de actrice, Louise Bourgoin, die, verdomd als het niet waar is, als twee druppels water op mijn bloedeigen dochter lijkt, dat ik door elk van haar films gebiologeerd raak. Ik weet het niet. Ik ben ook maar een mens. Feit is dat ik met open mond heb zitten kijken. Dat. was. de. film. die. het. allemaal. zei. De Bijbel. De Waarheid. Het Orakel. Precies hoe ik dat beleefd heb, de zwangerschap(pen), de bevalling(en), het moederschap, het vrouwzijn, het alles. Hoe ik fluitend door het leven ging in het zalige besef een mens te zijn tot ik mijn eerste kreeg. Tot ik pas verlost in het kraambed lag terwijl zijn vader zich elders zat te bezatten met zijn maatjes. Tot ik de volgende dag merkte dat hij het niet in zijn hoofd haalde om mee te doen. Noch de volgende, noch de komende jaren. Ik was de moeder, ik moest toch bij het kind blijven? Later bleek deze houding eigenlijk overal te heersen.

Ik heb er nooit wat van begrepen, van die vanzelfsprekendheid.

Hoe monstrueus was mijn verbijstering toen ik de recensie van Theo Ribeton las. Hij zag in de film (en het boek dat aan de basis ervan heeft gelegen) naast een belachelijke aanklacht tegen mannen (het de-mannen-hebben-het-weer-gedaan-reflex), een schromelijk overdreven jammeren van een onwaarschijnlijke hoofdrol (die zich onder andere na de bevalling niet meer op haar scriptie kan concentreren en dus haar aio-schap verliest). Hij schertst:

Si être enceinte, puis mère est une torture, pourquoi personne ne le dit? Entendez: est-ce un secret bien gardé par la bien-pensance androcrate, pour ne pas attaquer l’association d’idées ‘maternité/accomplissement de la femme’?

(‘Als zwanger zijn, en vervolgens moeder, een marteling is, waarom zegt niemand het? Zou het een geheim zijn, goed bewaard door de andocratische politiek-correctheid, om de begripskoppeling ‘moederschap/vrouwenontplooiing’ niet aan te vallen?’ – sorry, maar het staat er net zo gedrochtelijk in het Frans). Terwijl hij juist in deze gekschering ongewild de spijker op de kop slaat. Dat verzwijgen van het vrouwenleed is namelijk één van de dilemma’s van vrouwen/moeders.

Die dilemma’s van (toekomstige) moeders omtrent werk en kinderen zijn legio:

1- zoals in de film wordt verbeeld zorgen zwangerschap, borstvoeding (en trouwens later ook de overgang) voor tsunami’s in de hormoonhuishouding van vrouwen die tot vermindering van de arbeidsprestaties kunnen leiden. Tel daarbij op de maanden van gebroken nachtrust die de meeste borelingen met zich meebrengen (vrouwen hebben een keihard alarm in hun hoofd dat afgaat als het kind huilt, mannen niet, verbijsterend maar waar). Je wordt er doodmoe van en het tast je denkprestaties aan. Geen pre als je hoogopgeleid bent en het van je brains moet hebben. Dit wordt massaal verzwegen. Meedoen met het verzwijgen of het van de daken schreeuwen? Met als gevolg een verdere verzwakking van de arbeidspositie van moeders.

2- borstvoeding is het beste voor je baby. Het medisch advies voor de preventie van een allergische aanleg staat op zes maanden minimum. Dat wíl je ook graag geven. Maar werken en borstvoeding geven? Niet voor iedereen weggelegd. Om te slagen moet de borst vaak gegeven worden (vaker dan de consternatiebureau’s [sic] aangeven). Niet zelden neemt de melkproductie terug als moeder en baby gescheiden worden, ondanks verwoed kolven.

3- ouders worden als personeel ingeroosterd door de basisschool (lees- en luizenmoeders, begeleiding bij schooltuinen, museabezoeken). Voorts heerst er een traditie van uitsloverij (lees: zelfgeknutseld/gebakken traktaties voor de jarige). Meedoen of weigeren? Als je meedoet lever je kostbare tijd en energie in die je beter aan je betaalde baan kunt spenderen, weigeren tekent af op je kind.

4- Je wilt werken maar kinderopvang is duur. En straks ook schaars als de spin off van het huidige beleid (de regering van Jet Bussemaker draait de geldkraan voor kinderopvang dicht), zich laat voelen.

5- Je wilt werken maar kinderen hebben… kinderziektes. En vaak ook. Die zich niet van tevoren laten inplannen. Je man heeft zijn eigen carrière. Doe jij een stapje terug (op tijd thuis ‘s avonds, eventueel deeltijd, een post waar je in geval van nood weg kunt) om als thuisbaken te fungeren en rust in de tent te brengen of pas je ad hoc oplossingen in noodgevallen met alle stress van dien?

6- wacht je tot je afgestudeerd bent en je eerste baan op de rails is voor je aan kinderen begint of neem je ze snel omdat een jong lichaam beter is opgewassen tegen de aanslag van een zwangerschap (en de daaropvolgende slopende maanden)? In dit geval, probeer je werk en/of studie met de zorgtaken te combineren of doe je een stapje terug?

7- ga je ondanks de kinderen door met je carrière met het risico dat ze opeens, zonder dat je er erg in had, groot zijn geworden en jou niet meer om hen heen wensen (dat moment komt altijd te vroeg).

Kortom: doe je wat minister Bussemaker vrouwen aanspoort om te doen, namelijk om nog meer te gaan werken, ‘zonder zich schuldig te voelen om het thuisfront’ of snij je in je eigen vingers? Kies je voor de schuld om het thuisfront of de schuld om de studie die de staat voor je betaalde? Waar kies je voor? Je gezin of je carrière? Als het je gezin is dan kun je van een koude kermis thuis komen als manlief met de (zijn?) poen ervandoor gaat. Als het je carrière is zul je je kinderen minder hebben gezien in de tijd dat het nog kon. De hamvraag is: wat is het belangrijkste in het leven? Geld of liefde?

Een paar jaar geleden stelde Hassnae Bouazza dat feminisme klaar was. Vrouwen hadden net zo veel kansen als mannen, dus hoefden we niet meer te vechten voor gelijkwaardigheid. Anderen (Heleen Mees, Marianne Zwagerman en nu dus Jet Bussemaker) kunnen niet uitstaan dat vrouwen nog steeds massaal in deeltijd werken. Allemaal goed en wel voor kinderloze vrouwen, waarvoor deze uitspraken echter niet bedoeld zijn. Want wie werkt massaal in deeltijd? Wie maakt zich zorgen om het thuisfront? Wie weigert de oproep van deze carrièretijgers te volgen? De moeders. Laat men dan ook dit woord gebruiken als ze zulke dingen roepen. Want vrouwen mogen in deze maatschappij in termen van waarde de gelijken van mannen zijn, moeders zijn dat bij lange na niet. Misschien worden ze dat wel nooit. Nu moeders oproepen om voltijds te werken en hun carrière op alles te laten prevaleren is misschien goed voor de economie en de staat, maar niet voor wie het om gaat: mensen. Hou op met moeders op te zadelen met onmogelijke opgaven. Richt liever de maatschappij zo in dat de verdeling onbetaald-/betaald werk doenlijk en aangenaam is. Zodat de maatschappij doorgaat met zich meer om het vrouwenlijf en -psyche te plooien. Voor mannen, vrouwen en kinderen.

[Verscheen op Sargasso en Nurks]