The time is always now

Over de rant van duizendpoot Douglas Rushkoff in VPRO Tegenlicht / Backlight

In zijn boek Present Shock pleit Rushkoff voor een herwaardering van het nu. Hij introduceert de twee soorten tijd die de oude Grieken kenden: de chronos en de kauros.Chronos =  de strakke, meetkundige tijdlijn. Kauros = onze innerlijke perceptie van tijd, de verhalende tijd. Door met name het voortdurende gebruik van online communicatiemiddelen verdwijnt de kauros ten bate van de chronos, stelt hij vast. We worden steeds minder menselijk, we gedragen ons steeds meer als machines.

Dit is iets waar ik me sinds het opkomen van het mobieltje rekenschap van gaf. Ik voorzag de gevolgen en was er als de kippen bij om overeenkomstig te reageren: ik weigerde constant bereikbaar te zijn, bezit geen smartfoon, gebruik de telefoon enkel voor noodgevallen. Voor mij werkt dit goed.

Ik ben het echter niet met Rushkoff eens als hij zegt dat het geweldige succes van internet en smartfoons zijn oorsprong heeft in de wil van de corporates. Wat ik meegemaakt heb is dat het juist de wil van de consument was. Gansch het volk omarmde het internet en het mobieltje met een duizelingwekkende snelheid. Ik heb ervaren dat de ontwikkeling van de producten achterliep bij de enorme behoefte die ontstaan was, en exponentieel groeide. Het was als een nest kuikentjes met wijd opengesperde bekkies waarvan de ouders zich uit de naad vlogen om ze te verzadigen. 

Dit is voor mijn doen opmerkelijk. Ik ben namelijk iemand die maar al te graag de oorsprong (en uitwassen) van consumentisme in de schoenen van de kapitalistische markt schuift. Eigenlijk verbaast mij deze constatering. 

Ik moet aan wijlen Viktor IV, 'King of the Hippies' denken, die in mijn jonge jaren op zijn schip de Berendina woonde, onder de Blauwe Brug, te midden van een archipel van vlotten van zwart geteerde balken bedekt met stro. Pal onder café 't Hooischip. Hij kwam uit Amerika en zag eruit als Santa. Ik bewonderde het doorzettingsvermogen van zijn Deense vrouw Ina. Hoe kon ze het met hem uithouden? Een leven als de Amish, zonder elektriciteit of stromend water - 'the bare necessities' op het eeuwenoude schip. Als hij niet theatraal de Amstel indook om lege jerrycans onder zijn vlotten te proppen, sjabloneerde hij witte hoofdletters en cijfers op geteerde planken, met hier en daar een omgekeerde teken. Ook hij had iets met tijd. Hij vervaardigde klokken die andersom liepen en noemde dat Bulgar Time. 

Op een stralende zomerdag kwam hij niet meer bovendrijven na het duiken. Jasper Grootveld bracht mij de volgende dag het nieuws op de boot van Kees Hoekert. Ik moest met hem mee om het rouwvlot te maken dat hem naar Zorgvlied zou varen. Wij sleepten de Okzo van Arie Taal, die met vakantie was, en mijn 888 naar het archipel van Viktor, knoopten ze aan elkaar, en bedekten ze met stro. Viktor IV kreeg een grandioze begrafenis. Heel varend Amsterdam was de laatste eer komen betuigen in een duizelingwekkend aantal bootjes, van de Blauwe Brug tot Zorgvlied.

Één van zijn favoriete spreuken was: 'The time is always now.'