Deze maand in Civis Mundi (Lees dat blad!) een special over burgerschap. Erg leerzaam.
In hun respectieve bijdragen vertellen S. W. Couwenberg en R. Bodelier onder meer over de wereldburgerschap van Prinses Maxima. Ik begrijp nu dat dat wereldburgerschap niet iets is dat zomaar voor iedereen is weggelegd. Maxima, bijvoorbeeld, kan wel zeggen: "Ik ben een wereldburger". Al heeft zij dat volgens Bodelier juist nìet gedaan, maar slechts haar schoonvader Prins Claus geciteerd. En die zei:
"Één vraag die heel moeilijk te beantwoorden is en die mij herhaaldelijk wordt gesteld, is hoe het voelt om Nederlander te zijn. Mijn antwoord is dat ik niet weet hoe het is om Nederlander te zijn. Ik heb verschillende loyaliteiten en ik ben wereldburger en Europeaan en Nederlander."
En toch, zou Maxima dat mogen zeggen. Zij wel, en wij niet. Waarom?
Het is een kwestie van elite. Als je zoals Maxima, omgaat met de grootsten der aarden, die zelf uit verschillende landen komen, dan leef je op een ander plateau dan wij bravelingen. Je verkeert letterlijk in de hoge sferen. Ik heb het voor het gemak over Maxima, maar zij staat hier voor alle politici, diplomaten, gekroonde hoofden, die hetzelfde voelen.
Maar vaak hoor je dat niet uit hun monden. Wie beroept zich het meest van het predikaat wereldburger? Dat zijn meestal jongelui, musici, kunstenaars, maar toch het meest linkse activisten, die met die leus racisme en globalisme proberen tegen te gaan. Maar hoe praktisch is dat wereldburger te zijn, als je moet bevallen of acuut naar een OK moet? Dan word je toch teruggeworpen op je basis-loyaliteit, aan een groep die voor je zorgt en voor je betaalt. Tegenwoordig zijn het landen. Met het oprukkende globalisme kan dat in een mum van tijd, inderdaad, de wereld worden. Dan pas zijn we allen wereldburgers. (Financiële) afspraken over leven en dood maak je dan met multinationals en niet meer met door de overheid gesubsidieerde organisaties.
Daarom zijn wereldburgers (op de elite na, dus) tegenwoordig meestal jong, krachtig en kinderloos. Net als anarchisten. En daarom is de pretentie van wereldburgerschap van antiglobalisten op zijn minst dubieus: het systeem waar ze tegen ageren bevat de sleutel tot het ideaal waar ze naar streven. Je hoort ze bovendien niet zeggen dat ze net zo goed in een sharialand konden leven. Nee, het moet de wereld zijn, maar wel zoals zij dat voor ogen hebben. Een ideale wereld.
Ik als zwakkeling (niet bijster sterk noch gezond, vrouw die wel eens bevalt, moeder van hulpeloze babies...) vind het bijvoorbeeld wel fijn, die strakke indeling in landen. Ook al heb ik in verschillende hoofdsteden gewoond. Ik nam de (soms grote) moeite die het me kostte om een visum te krijgen voor lief. Heb altijd het belang ingezien van het beschermen van je cultureel, maatschappelijk, geschiedkundig erfgoed. Ik geloof niet dat alle mensen gelijk zijn: kijk om je heen. Op dit moment is de aarde verdeeld in landen, en elk land heeft zijn idiosyncrasies. Het zijn afgebakende velden met elk zijn eigen set of values. Ik voor mijn part, zou nooit kunnen gedijen in een land als Saudi-Arabië. Maar in dat land zijn zij juist trots op hun cultuur. En met recht als je het mij vraagt: ieder zijn meug. Alleen zie ik me niet leven in een wereld waar er geen plekken meer zijn waar de zwakken worden beschermd, waar vrouwen, kinderen, atheïsten, armelui, zieken en homo's toch lekkere leventjes kunnen leiden. Het heeft veel moeite gekost om tot zo'n fragiel evenwicht te komen. Dat evenwicht wil ik graag zo houden. Ik lijd duidelijk aan het Asterix-en-Obelix-syndroom. Ik vecht voor het behoud van mijn gekke dorpje.
De eerste zelfverklaarde wereldburger blijkt trouwens Diogenes te zijn geweest. Hij die eens Alexander gebood uit zijn zonlicht te stappen, ging er praat op nergens toe te behoren. In die tijd hoorde je bij een polis, een stad. Diogenes vond zichzelf een kosmopoliet, een wereldburger. Maar helaas op de hem kenmerkende cynische manier, zonder loyaliteit, zonder de plichten die daarmee verbonden zijn. Hij vond het begrip kosmopolisme uit, maar maakte er meteen een vloek van.
Van die besmette achtergrond heeft Maxima de consequenties ervaren. Haar toespraak tijdens de presentatie van het WRR-rapport "Identificatie met Nederland" op 24-9-2007, heeft een tsunami van verontwaardiging veroorzaakt. De Nederlander voelde de loyaliteit van zijn geliefde prinses tussen zijn vingers wegglippen. Hield ze dan niet van ons? Wat Bodelier probeert duidelijk te maken is: wel. Ze houdt wel van ons. Wereldburgerschap en burgerchap zijn appels en peren, twee volstrekt niet te vergelijken entiteiten. Geen zorgen.
Lees ook: Rüdiger Safranski, Hoeveel globalisering verdraagt de mens? Amsterdam/Antwerpen (Atlas), 2003
.
In hun respectieve bijdragen vertellen S. W. Couwenberg en R. Bodelier onder meer over de wereldburgerschap van Prinses Maxima. Ik begrijp nu dat dat wereldburgerschap niet iets is dat zomaar voor iedereen is weggelegd. Maxima, bijvoorbeeld, kan wel zeggen: "Ik ben een wereldburger". Al heeft zij dat volgens Bodelier juist nìet gedaan, maar slechts haar schoonvader Prins Claus geciteerd. En die zei:
"Één vraag die heel moeilijk te beantwoorden is en die mij herhaaldelijk wordt gesteld, is hoe het voelt om Nederlander te zijn. Mijn antwoord is dat ik niet weet hoe het is om Nederlander te zijn. Ik heb verschillende loyaliteiten en ik ben wereldburger en Europeaan en Nederlander."
En toch, zou Maxima dat mogen zeggen. Zij wel, en wij niet. Waarom?
Het is een kwestie van elite. Als je zoals Maxima, omgaat met de grootsten der aarden, die zelf uit verschillende landen komen, dan leef je op een ander plateau dan wij bravelingen. Je verkeert letterlijk in de hoge sferen. Ik heb het voor het gemak over Maxima, maar zij staat hier voor alle politici, diplomaten, gekroonde hoofden, die hetzelfde voelen.
Maar vaak hoor je dat niet uit hun monden. Wie beroept zich het meest van het predikaat wereldburger? Dat zijn meestal jongelui, musici, kunstenaars, maar toch het meest linkse activisten, die met die leus racisme en globalisme proberen tegen te gaan. Maar hoe praktisch is dat wereldburger te zijn, als je moet bevallen of acuut naar een OK moet? Dan word je toch teruggeworpen op je basis-loyaliteit, aan een groep die voor je zorgt en voor je betaalt. Tegenwoordig zijn het landen. Met het oprukkende globalisme kan dat in een mum van tijd, inderdaad, de wereld worden. Dan pas zijn we allen wereldburgers. (Financiële) afspraken over leven en dood maak je dan met multinationals en niet meer met door de overheid gesubsidieerde organisaties.
Daarom zijn wereldburgers (op de elite na, dus) tegenwoordig meestal jong, krachtig en kinderloos. Net als anarchisten. En daarom is de pretentie van wereldburgerschap van antiglobalisten op zijn minst dubieus: het systeem waar ze tegen ageren bevat de sleutel tot het ideaal waar ze naar streven. Je hoort ze bovendien niet zeggen dat ze net zo goed in een sharialand konden leven. Nee, het moet de wereld zijn, maar wel zoals zij dat voor ogen hebben. Een ideale wereld.
Ik als zwakkeling (niet bijster sterk noch gezond, vrouw die wel eens bevalt, moeder van hulpeloze babies...) vind het bijvoorbeeld wel fijn, die strakke indeling in landen. Ook al heb ik in verschillende hoofdsteden gewoond. Ik nam de (soms grote) moeite die het me kostte om een visum te krijgen voor lief. Heb altijd het belang ingezien van het beschermen van je cultureel, maatschappelijk, geschiedkundig erfgoed. Ik geloof niet dat alle mensen gelijk zijn: kijk om je heen. Op dit moment is de aarde verdeeld in landen, en elk land heeft zijn idiosyncrasies. Het zijn afgebakende velden met elk zijn eigen set of values. Ik voor mijn part, zou nooit kunnen gedijen in een land als Saudi-Arabië. Maar in dat land zijn zij juist trots op hun cultuur. En met recht als je het mij vraagt: ieder zijn meug. Alleen zie ik me niet leven in een wereld waar er geen plekken meer zijn waar de zwakken worden beschermd, waar vrouwen, kinderen, atheïsten, armelui, zieken en homo's toch lekkere leventjes kunnen leiden. Het heeft veel moeite gekost om tot zo'n fragiel evenwicht te komen. Dat evenwicht wil ik graag zo houden. Ik lijd duidelijk aan het Asterix-en-Obelix-syndroom. Ik vecht voor het behoud van mijn gekke dorpje.
De eerste zelfverklaarde wereldburger blijkt trouwens Diogenes te zijn geweest. Hij die eens Alexander gebood uit zijn zonlicht te stappen, ging er praat op nergens toe te behoren. In die tijd hoorde je bij een polis, een stad. Diogenes vond zichzelf een kosmopoliet, een wereldburger. Maar helaas op de hem kenmerkende cynische manier, zonder loyaliteit, zonder de plichten die daarmee verbonden zijn. Hij vond het begrip kosmopolisme uit, maar maakte er meteen een vloek van.
Van die besmette achtergrond heeft Maxima de consequenties ervaren. Haar toespraak tijdens de presentatie van het WRR-rapport "Identificatie met Nederland" op 24-9-2007, heeft een tsunami van verontwaardiging veroorzaakt. De Nederlander voelde de loyaliteit van zijn geliefde prinses tussen zijn vingers wegglippen. Hield ze dan niet van ons? Wat Bodelier probeert duidelijk te maken is: wel. Ze houdt wel van ons. Wereldburgerschap en burgerchap zijn appels en peren, twee volstrekt niet te vergelijken entiteiten. Geen zorgen.
Lees ook: Rüdiger Safranski, Hoeveel globalisering verdraagt de mens? Amsterdam/Antwerpen (Atlas), 2003
.